U podstaw materialistycznej teorii wychowania

Ukazano po raz pierwszy w literaturze naukowej całe bogactwo pedagogicznej problematyki zawartej w działalności K. Marksa. Autor starał się równocześnie przekonać, iż polemika Marksa z francuskimi sensua- listami, z utopistami, z Heglem, ze Stirnerem powinna być odczytana jako polemika z podstawowymi tezami pedagogiki burżuazyjnej XIX i XX wieku, opierającej się właśnie na tych założeniach filozoficznych, które Marks poddawał krytyce. Historia socjalistycznej myśli pedagogicznej została w ten sposób powiązana bezpośrednio z współczesną problematyką walki prowadzonej przeciwko pedagogice burżuazyjnej. Raz jeszcze potwierdzała się prawda, iż studia nad pedagogiką współczesną i studia nad dziejami pedagogiki są dla siebie wzajemnie użyteczne i że kształtowanie socjalistycznej koncepcji pedagogicznej pozwala w nowy sposób widzieć historię myśli pedagogicznej, a w nowy sposób interpretowana historia staje się żywą i wartościową we współczesności. W r. 1961 książka B. Suchodolskiego została przełożona na ‘ język niemiecki i wydana w NRD, w Berlinie, pod tytułem Grundlagen der marxistischen Erziehungstheorie. W przygotowaniu jest przekład rosyjski i angielski. Polskie studia o myśli pedagogicznej Marksa wchodzą w ten sposób do nauki krajów socjalistycznych, a równocześnie budzą zainteresowanie pedagogów w krajach kapitalistycznych. Znaczenie Lenina dla pedagogiki i wychowania nie doczekało się jeszcze monograficznego opracowania. Poświęcono mu jedynie wiele artykułów będących niekiedy obszernymi rozprawami (jak np. J. Kwiatka, I. Szaniawskiego, R. Polnego i in.). W sumie mogłyby się one złożyć na spory tom studiów.