STUDIA NAD ROZWOJEM SOCJALISTYCZNEJ MYŚLI PEDAGOGICZNEJ

Badania dotyczące dziejów myśli pedagogicznej, podejmowane bezpośrednio lub okazjonalnie przy rozważaniu współczesnych problemów, nie ograniczały się oczywiście do nowego spojrzenia na pedagogikę burżuazyjną i do krytyki jej głównych pozycji. Prowadzono również badania w zakresie narodzin i rozwoju socjalistycznej myśli pedagogicznej. Przez długi czas znajdowały się one na marginesie naukowego życia, niekiedy nie były nawet dostrzegane ; ostatnio zmieniła się zasadniczo ta sytuacja. Badania te dotyczyły utopistów, którymi zajmowali się historycy filozofii i myśli społecznej, ale także i pedagogowie. Już w r. 1948 Prejbisz wydał ze wstępem i komentarzem Wybór pism R. Owena. Ale o myśli pedagogicznej Saint-Simona i Fouriera można było czytać tylko z prac tłumaczonych, dotyczących ich całej działalności. Utopistów dawniejszych, jak np. Morusa lub Campanellę, przekładali i komentowali filologowie. Kilkakrotnie zgłaszana inicjatywa obszernego wyboru pism pedagogów-utopistów nie została zrealizowana. Pedagogiką czartystów zajęła się Olga Salimowa, ale tylko w aspekcie ich oświatowego programu (w „Rozprawach z Dziejów Oświaty”, t. III). Ostatnio R. Brandwajn w książce pt. Utopia walcząca (Warszawa 1962) zacytował niektóre poglądy pedagogiczne utopistów. Ale zgodnie z charakterem serii, w której ukazała się ta książka, („Myśli Srebrne i Złote”), jest to tylko pobudzająca informacja. Pedagogika utopistów oczekuje swego badacza.