Siateczka śródplazmatyczna szorstka

Było to w pewnej mierze uwarunkowane charakterem tego stulecia w Polsce; problematyka reform szkolnych od Konarskiego aż po Staszica wysuwała się na czoło zagadnień podejmowanych przez pedagogów. Liczne studia Tyńca, Hulewicza, Kurdybachy, Chamcówny, Mrozowskiej i in. dotyczyły różnych aspektów ówczesnego szkolnictwa oraz reform podjętych przez Komisję Edukacyjną. Mniej intensywnie pracowano nad znaczeniem tego okresu w dziejach myśli pedagogicznej. Po studiach J. Nowak-Dłużewskiego, przedstawiających całą działalność S. Konarskiego (1951), i rozprawie Ł. Kurdybachy, przedstawiającej szkolną działalność S. Konarskiego (Działalność pedagogiczna S. Konarskiego, 1957), wciąż jeszcze otwarta jest sprawa znaczenia Konarskiego dla teorii pedagogicznej, zwłaszcza w dziedzinie wychowania moralnego, jak na to wskazywał B. Suchodolski w rozprawie poświęconej filozofii Konarskiego. Studia nad innymi pedagogami, tego okresu nie wykraczały poza wstęp niekiedy bardzo obszerny i dobry do wydania ich dzieł. Tak prezentował A. Popławskiego S. Tync, S. Staszica T. Nowacki, Jana Śniadeckiego J. Hulewicz, a Jędrzeja Śniadeckiego W. Okoń; wszystkie te prezentacje dokonane zostały w „Bibliotece Klasyków Pedagogiki”. Poza nią K. Mrozowska przedstawiła pogląd G. Piramowicza (w „Bibliotece Narodowej”), a S. Lewinowa zajęła się pedagogiką przedszkolną w rozprawie pt. U początków polskiej teorii wychowania dziecka w wieku przedszkolnym (Nasza Księgarnia, 1960). Wszystkie te studia należą jednak podobnie jak i działalność większości ludzi, o których mówią raczej do historii oświaty niż do historii pedagogiki.