ROZWÓJ PLASTYCZNY DZIECKA

Prace badawcze podjęte w Pracowni Wychowania Przedszkolnego Instytutu Pedagogiki miały na celu pogłębienie wiedzy o swoistych wytworach plastycznych dziecka oraz wykazanie ciągłości i prześledzenie zmian, jakie występują w rozwoju twórczości plastycznej na kolejnych szczeblach wieku przedszkolnego. Obok rysunku przedmiotem badań były najczęściej stosowane w przedszkolu rodzaje zajęć plastycznych, takie jak malowanie farbami, lepienie z gliny, wycinanie z papieru, stosunkowo mało jeszcze opracowane pod względem psychologicznym. Od strony pedagogicznej problematyka badań dotyczyła wpływu metod plastycznego wychowania w przedszkolu na rozwój twórczości dziecięcej oraz wpływu grupy rówieśniczej i własnej aktywności dziecka na rozwój jego możliwości artystycznych. Pierwsze prace z tego zakresu rozpoczęte jeszcze przed wojną, kontynuowane przez Marię Pamowską-Kwiatowską, odnoszą się do najwcześniejszych przejawów aktywności plastycznej dziecka. Publikacja autorki pt. Bazgrota i rysunek dziecka rzuciła światło na rozwój aktywności graficznej u dziecka 2-letniego, wyjaśniając na tym tle genezę rysunku figuratywnego i dekoracyjnego oraz potrzebę bazgrania, która się jeszcze utrzymuje w wieku przedszkolnym. Praca została oparta na analizie ok. 600 rysunków zgromadzonych w toku kilkuletniej obserwacji własnego dziecka, skonfrontowanych z wynikami badań w żłobkach i przedszkolach na materiale ok. 300 rysunków oraz protokołów obserwacji i wypowiedzi.
Druga praca tej samej autorki na temat twórczości plastycznej w czasie zajęć prowadzonych z całą grupą wykazała, że bogactwo tematyki i formy, większa dojrzałość wytworów na tym etapie rozwoju są w głównej mierze wynikiem własnej aktywności i swobodnej działalności dziecka. Natomiast obmyślone dla całej grupy obowiązkowe zajęcia na określony temat, poprzedzone pokazem i objaśnieniem, przyczyniają się do wyrobienia u dziecka sprawności manualnej i umiejętności kształtowania form mniej surowych, ale zarazem i bardziej stereotypowych. Analiza zebranego materiału ujawniła również niektóre mało znane cechy wytworów dzieci 3—4-letnich, np. bogactwo form manipulatywnych, form zgeometryzowanych i giętkich; pozwoliła określić wartość różnych typów formy z estetycznego punktu widzenia.