PEDAGOGIKA I TEORIA, CZY HISITORIA SZTUKI
W dziedzinie kształtowania estetycznej wrażliwości na sztukę plastyczną, dzięki umiejętnemu jej przeżywaniu, podejmowane są interesujące prace badawcze na terenie różnych polskich muzeów przez coraz aktywniej działające biura oświatowe. Kształtuje się swoisty nurt pedagogiki muzealnej, który czeka na zbiorcze opracowanie problemowe. Na uwagę zasługują doświadczenia warszawskiego Muzeum Narodowego, Centralnego Biura Wystaw Artystycznych „Zachęta” w Warszawie, Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Śląskiego we Wrocławiu
wielu mniejszych placówek muzealnych w kraju. Wychowanie plastyczne realizuje na swoisty sposób także inna praca Juliusza Starzyńskiego pt. Ludzie i obrazy. Od Dawida do Picassa (Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1958), poświęcona teoretycznej problematyce sztuki, zwłaszcza nowoczesnej. Sprawa sztuki, pisze Starzyński, jest zawsze sprawą człowieka i może być pojęta jedynie w ścisłym związku z procesami historycznymi przeżywanego czasu. Trzeba tu jednak wyraźnie powiedzieć, że nie każda historia czy teoria sztuki ma właśnie taki charakter. Wyłączyć więc należy z zakresu naszych rozważań studia wyraźnie i jednoznacznie historyczne czy teore- tyczńe, jak choćby Historią sztuki polskiej (Kraków 1962, Wydawnictwo Literackie, praca zbiorowa w 3 tomach pod redakcją Tadeusza Dobrowolskiego i Władysława Tatarkiewicza) czy monumentalną Historią estetyki W. Tatarkiewicza: Estetyka starożytna. Estetyka średniowieczna. Także poza zakresem pośrednio nawet wychowawczych zamierzeń znajduje się tak przecież cenna dla wychowawcy książka Romana Ingardena Studia z estetyki (2 tomy, Warszawa 1957, PWN). Z punktu widzenia wzbogacania naszej aktualnej teorii wychowania estetycznego należałoby natomiast wziąć pod uwagę coraz liczniejsze prace popularne o sztuce, które na konkretnym materiale historycznym, informacyjnym i problemowym realizują wychowanie plastyczne, ułatwiają masowe samokształcenie, spełniają właściwie rolę poradników podręczników. Palącą potrzebą badawczą i wydawniczą wydaje się ogólny podręcznik wychowania estetycznego, który objąłby kluczową problematykę wychowawczą różnych dziedzin sztuki, służąc nauczycielstwu, młodzieży, różnym odbiorcom sztuki. Zanim taki podręcznik czy takie podręczniki zostaną opracowane, wychowawca estetyczny i samouk sięga po wydawnictwa popularne. W przeciwieństwie do omawianych już publikacji, które mają wszystkie tę wspólną cechę, że mówią
o tym, co stanowi treść wychowawczego działania sztuki, i o tym, jakimi metodami można je urzeczywistnić, publikacje historyczno teoretyczne przedstawiają same treści artystyczne, w określonym oczywiście porządku metodycznym. Zakładają skromny zakres wiedzy odbiorcy, konieczność wprowadzenia go w podstawy wiedzy o sztuce, ale równocześnie postulują wychowanie estetycznej wrażliwości. Są więc, jak już wspomniałem, swoistym nurtem rzeczowego, praktycznego wychowania estetycznego.