Nowoczesne spojrzenie na sztukę Andrzeja Osęki

Autor dostarcza podstawowej wiedzy na temat zasadniczych problemów różnych dziedzin sztuki plastycznej (barwa, światło i cień, linia, kompozycja, walory treściowe i ideowe), dowodząc, w jaki sposób mniej lub bardziej świadomie uczymy się patrzeć na świat oczyma malarzy. Omawia swoistość świata sztuki, niektóre kontrowersje sztuki współczesnej, zmienność sztuki i jej funkcji społecznych (magia,s religia, moralizatorstwo, krytyka społeczna, różne ideologie). Wiele uwagi poświęca pięknu epoki przemysłowej. Osęka podkreśla doniosłość miejsca sztuki w życiu współczesnego człowieka, uczy dostrzegania zmiennej różnorodności piękna; jego rozważania mimo fachowo plastycznego charakteru prowadzą do wniosku sensu stricto wychowawczego: dyskusje artystyczne są w gruncie rzeczy sporem o interpretację świata, a chodzi przecież o to, jak żyć. Wydawnictwo Nasza Księgarnia publikuje nie tylko omawiane już prace z zakresu metodyki wychowania estetycznego, lecz także i studia historyczno-teoretyczne, przeznaczone dla młodzieży i nauczycieli. Edytorsko i pedagogicznie bardzo interesująca jest książka Przemysława Trzeciaka 1000 tajemnic architektury (1962). W r. 1964 ukazała się książka Hanny Mortkowicz-Olczakowej Różne kolory, opowiadania o malarzach polskich, przeznaczone dla młodzieży, uzupełnione życiorysami i bogato ilustrowane. I wreszcie wspomnieć trzeba o jeszcze jednej pozycji wydawniczej: Sztuka cenniejsza niż złoto Jana Białostockiego (PWN, 1963), która spełnia tym donioślejszą rolę wychowawczą, że autor równocześnie zajmuje się popularyzacją wiedzy o sztuce przed kamerą telewizyjną, a czyni to w sposób systematyczny, jest więc w dosłownym rozumieniu tego słowa wychowawcą estetycznym. Dzieło Białostockiego to doskonały przykład studium wprowadzającego w historyczną ewolucję problemów szituki w perspektywie jej jedności i wielości. Przedmiotem tej książki, pisze autor, „jest więc zarówno historia, jak sztuka: historia, która przejawia się w twórczości artystycznej, i sztuka, która zmienia się przekształcając swe formy zgodnie z rytmem dziejów”. Jakkolwiek rzeczywiście „sztuka” w istocie nie istnieje: nie ma przedmiotu który byłby sztuką, to opowieść o niej dokonana przez Białostockiego jest interesującą i wychowującą opowieścią o różnych „szczególnych przedmiotach” określanych mianem sztuki, przedmiotach, które ludzi otaczają, towarzyszą im i służą, kształtują ich przeżycia i postawy.