NIEKTÓRE ANTYNOMIE

Teoria wf jak każda nauka stosowana, praktyczna (ergologiczna) i normatywna rozwija się na przecięciu dwóch przeciwstawnych nurtów: nurtu racjonalnego, zasilanego uzasadnionymi postulatami nauk nadrzędnych (w tym wypadku głównie higieny i pedagogiki), oraz nurtu kulturowego, irracjonalnego w swej naturze i podlegającego znacznym fluktuacjom mody (sport, samorodne zabawy i gry ruchowe). Pierwiastki racjonalne stosunkowo łatwo przenikają do ekstremistycznych zjawisk kultury fizycznej, a mianowicie do rehabilitacji i do sportu wysoko kwalifikowanego, gdyż tu natrafiają na odpowiednio silną motywację ćwiczących: chęć powrotu do zdrowia, ambicję osiągnięcia maksymalnego wyniku. Największe trudności napotyka racjonalizacja w „przedziale środkowym”, tj. w powszechnym wychowaniu fizycznym szkolnym oraz w masowym ruchu rekreacyjnym, a więc w tych dziedzinach kultury fizycznej, które nie operują maksymalnym napięciem emocjonalnym i fizycznym. Tutaj motywacja jest nadzwyczaj złożona i zróżnicowana, a ponadto inna u osób ćwiczących i osób kierujących tymi ćwiczeniami. Próbę przezwyciężenia tej sprzeczności zademonstrowano w rozdziale II, na przykładzie metody R. Czyżewskiego. Postulaty nurtu racjonalnego powstają w oparciu o badania prowadzone niejako in vitro, w warunkach stwarzających możliwość śledzenia stosunku wyizolowanych bodźców do wyizolowanych reakcji; niełatwo odnieść je do badań in vivo, a więc do warunków eksperymentu naturalnego i do obserwacji, których przedmiotem są skomplikowane i powikłane sytuacje rzeczywistości społecznej.