Minionki cda 2015

Kilka było zasadniczych problemów tego nowatorstwa. Pierwszy z nich dotyczył zasad rozróżniania między postępowymi i reakcyjnymi koncepcjami pedagogicznymi. Drugi dotyczył szerszego uwzględnienia pedagogów, którzy byli dotychczas mało znani, zwłaszcza pedagogów rosyjskich i radzieckich. Problem trzeci polegał na krytyce pedagogiki burżuazyjnej, której pewne wyniki można było przyjmować, ale której koncepcje ogólne należało odrzucać. Wreszcie problem czwarty dotyczył pogłębionych studiów nad źródłami i treścią pedagogiki marksistowskiej. Wprawdzie praca w dziedzinie dziejów myśli pedagogicznej toczyła się równocześnie we wszystkich tych zakresach, zresztą ściśle powiązanych wzajemnie, ale kolejność^ w jakiej wymieniliśmy powyższe cztery problemy, była wyrazem przesuwania się punktu ciężkości zainteresowań badawczych, jak również wyrazem rosnących zadań teoretycznych. Problem postępowych i reakcyjnych kierunków w dziejach myśli pedagogicznej był pierwszym problemem, przed którym stanęli pedagogowie polscy po wyzwoleniu kraju. Byli oni, na ogół biorąc, przyzwyczajeni do traktowania pedagogicznej myśli przeszłości en bloc] myśl tę klasyfikowano wprawdzie z różnych punktów widzenia, ale zawsze były to takie stanowiska, które pozwalały jedynie na wyróżnianie „kierunków i prądów”, a nie na ocenę ich społecznej, a w szczególności ich klasowej funkcji. Były to klasyfikacje dokonywane raczej „od wewnątrz”, oparte na założeniu autonomiczności rozwiązań pedagogicznych i powtarzalności pewnych schematów tych rozwiązań w różnych krajach i w różnych epokach. Teza, iż można i należy analizować stanowiska pedagogiczne z punktu widzenia ich społecznej roli, klasowych skutków, które za sobą pociągały, była tezą w ówczesnych warunkach nową dla większości pedagogów, wymagającą od nich zasadniczej reorientacji. Same kategorie „postępowości” i „reakcyjności” były kategoriami nowymi, których przydatność ujawniała się dopiero powoli i nie bez różnorodnych zgrzytów, wywoływanych zarówno przez zbytnią gorliwość i powierzchowność w stosowaniu zasad materializmu historycznego, jak i przez manifestacyjną nieufność i krytycyzm w stosunku do nich.