Charczenie u noworodka

Wojna 1939 r. przerwała rozpoczynające się w ten różnoraki sposób prace badawcze w dziedzinie historii myśli pedagogicznej. Po odzyskaniu niepodległości podjęto wysiłki mające na celu odbudowę warsztatów naukowych, instytucjonalnych i indywidualnych we wszystkich dziedzinach nauki, także i w historii wychowania. Henryk Barycz w artykule pt. Stan i perspektywy rozwoju historii oświaty i wychowania w Polsce dokonał przeglądu osiągnięć w tej dziedzinie w okresie międzywojennym oraz sformułował szereg postulatów na przyszłość, uwydatniając szczególną doniosłość studiów nad dziejami oświaty. Niedługo później wydał krótki i syntetyczny szkic pt. Rozwój historii oświaty, wychowania i kultury w Polsce (1949) przedstawiający dzieje tych badań.
Pierwsza dyskusja nad nowymi zadaniami historii wychowania i jej metodologiczną strukturą odbyła się na VII Powszechnym Zjeździe Historyków Polskich we Wrocławiu we wrześniu 1948 r. Punktem wyjścia tej dyskusji był referat B. Suchodolskiego. Stwierdził on w tym referacie, iż „w skład historii wychowania wchodzą co najmniej trzy różne kręgi tematów: jest to historia myśli pedagogicznej (doktryn i prądów), historia szkół, instytucji oświatowych (wraz z historią ustroju i organizacji szkolnej) oraz historia kultury jako historia formowania się człowieka pod wpływem działania różnorodnych czynników społeczno-gospodarczych, politycznych, artystycznych i intelektualnych” 4. W tych trzech dziedzinach przeciwstawił on punkt widzenia historyka zainteresowanego rekonstrukcją przeszłości i punkt widzenia pedagoga zainteresowanego merytoryczną treścią tej przeszłości ze względu na problematykę aktualną. Sądząc, iż takie zainteresowania pedagoga są równie uprawnione jak historyka, postulował on, aby obok tradycyjnej historii wychowania uprawianej przez historyków powstawała „pedagogiczna historia wychowania”, która pozwalałaby pedagogowi prowadzić „dialog” z tradycją. Szczególne konsekwencje miało to mieć w zakresie dziejów myśli pedagogicznej, które to dzieje winny mieć charakter dziejów pedagogiki jako nauki.