Badania nad przebiegiem lekcji w postaci stenogramów lekcyjnych

W ten sposób zapoczątkowano u nas stosowanie metody naukowego badania procesu nauczania od strony treści i formy. Na podstawie protokołów lekcyjnych można jak twierdzi S. Szuman obiektywnie i ściśle wykazać błędy i niedomagania praktyki nauczania oraz poznać racjonalne metody stosowania w praktyce. Metoda ta została później wykorzystana w badaniach nad procesem nauczania, prowadzonych w latach 1950—1953 przez W. Okonia. W. Szewczuk przeprowadził w tym okresie badania psychodydaktyczne nad nauczaniem czytania i pisania ludzi dorosłych. W środowisku warszawskim i łódzkim podjęto pewne badania w kierunku szukania nowych podstaw gnozeologicznych i metodologicznych dla dyscyplin pedagogicznych. Na szczególną uwagę zasługują seminaria pedagogiczne prowadzone pod kierunkiem B. Suchodolskiego, a poświęcone rozwojowi myśli pedagogicznej i analizie pism Marksa pod kątem ich roli i znaczenia dla pedagogiki socjalistycznej. W latach 1950—1951 pod kierunkiem W. Okonia pracownicy naukowi POOfiPPiBP (późniejszego Instytutu Pedagogiki) oraz katedry pedagogiki Uniwersytetu Warszawskiego podjęli badania nad procesem nauczania, gromadząc protokoły-stenogramy lekcji, wykorzystane następnie w przygotowywanej w tym okresie publikacji pt. Proces nauczania W. Okonia. Dział Teorii Nauczania w Instytucie Pedagogiki pod kierunkiem W. Okonia skoncentrował swą działalność wokół problemu przebudowy systemu nauczania na zasadach kształcenia samodzielności myślenia i działania uczniów. Prowadzone w Instytucie badania procesu nauczania i uczenia się, związku teorii z praktyką oraz wyników nauczania dowodzą jak pisze B. Suchodolski „przezwyciężania dydaktyki burżuazyjnej, jej kierunków intelektualistycznych i pragmatystycznych, jej personalizmu i pajdocentryzmu” .